Konformizm, czyli skłonność do naśladowania zachowań innych, nawet jeśli się z nimi nie zgadzamy. Wynika z pragnienia dostosowania się do norm społecznych. Występuje w różnych sytuacjach. To zjawisko można porównać do skoordynowanego tańca, gdzie uczestnicy wykonują ruchy zgodnie z pewnym schematem.

Często wiąże się to z potrzebą akceptacji i przynależności do grupy, ale też z unikaniem konfliktów lub wykluczenia.

W skrócie to chęć bycia podobnym do innych i dostosowywania swojego zachowania do tego, co uznaje się za akceptowalne w danej grupie.

O konformizmie, czyli razem jak mrówki

Na konformizm możemy spojrzeć jak na kolonie mrówek. Wspólne działanie, podobnie jak u mrówek, odnosi się do zjawiska, gdy członkowie grupy dostosowują się do wspólnych zasad i wzorców zachowań.

U mrówek współpraca jest szczególnie ważna dla przetrwania i efektywności ich społeczeństwa. Mrówki działają jak zorganizowana społeczność, gdzie każda ma swoją rolę i zadanie.

Konformizm staje się widoczny, gdy mrówki dostosowują się do wzorców pracy i wspólnie realizują cele kolonii. Chociaż poszczególne osobniki mogą mieć swoje unikalne cechy, to jednak w kwestiach kluczowych dla funkcjonowania grupy, wykazują podobieństwo i jednomyślność. Wspólne cele, takie jak zdobywanie pożywienia czy budowa gniazda, stają się priorytetem dla wszystkich.

Podobieństwo zachowań i wspólne działanie mrówek można porównać do ludzi. Ludzie też mają skłonność do dostosowywania się do norm i oczekiwań grupy. Często też wywodzi się z naszej chęci przetrwania.

Jeśli widzisz, że tłum gdzieś biegnie, Ty nie masz pojęcia gdzie i dlaczego, to zaczynasz biec razem z tłumem. Tak na wszelki wypadek.

Dlaczego konformizm jest jak bańka mydlana?

Konformizm bywa porównywany do bańki mydlanej.

Już mówię dlaczego.

#1 Kruchość i Nietrwałość

Tak jak bańka mydlana, która jest delikatna i może łatwo pęknąć, konformizm często opiera się na powierzchownym i nietrwałym przystosowaniu do grupy. Zachowania konformistyczne mogą szybko zmienić się lub zniknąć, gdy zmienią się okoliczności lub naciski grupowe.

#2 Iluzja Spójności 

Bańki mydlane są tylko cienką warstwą wody i mydła. Podobnie, konformizm może tworzyć iluzję jednolitości i spójności grupowej, która w rzeczywistości może być pusta lub powierzchowna.

#3 Naciski Zewnętrzne

Bańka mydlana utrzymuje swój kształt dzięki równowadze między ciśnieniem wewnętrznym a zewnętrznym. W kontekście konformizmu, ciśnienie do dostosowania się może pochodzić z zewnątrz – od grupy lub społeczeństwa, co wpływa na decyzje i zachowania jednostki.

Konformizm w życiu codziennym

Konformizm spotkamy w wielu sytuacjach codziennego życia, gdzie ludzie podświadomie dostosowują się do norm społecznych, żeby uniknąć odrzucenia lub bycia odbieranym jako „inny”.

Podam teraz kilka przykładów, które przybliżą Ci, w jakich sytuacjach konformizm jest obecny w codziennym życiu. Jestem pewien, że będzie to dla Ciebie coś znajomego.

#1 Moda a konformizm

Ludzie często podążają za aktualnymi trendami, nawet jeśli niekoniecznie są zgodne z ich indywidualnym stylem, na przykład obserwujesz na instagramie influencerkę modową. W ramach współpracy reklamuje ona nowy model szerokich jeansów. Zaczyna je nosić coraz więcej osób (mijasz ich na ulicy, w pracy, widzisz w serwisach społecznościowych).

Mimo że do tej pory taki model ubrania w ogóle Ci się nie podobał, kupujesz je.

#2 Media społecznościowe

W świecie online konformizm jest widoczny, gdy użytkownicy próbują dostosować się do popularnych norm, na przykład używając tych samych filtrów czy panujących trendów. Widać to przede wszystkim przy tworzeniu popularnych filmików, których są tysiące. Ludzie kopiują układy taneczne, pomysły czy szablon danego filmu.

#3 Konformizm w edukacji

Uczniowie często dostosowują się do oczekiwań grupy, aby uniknąć wyobcowania, na przykład w wyborze zainteresowań. Często okazuje się, że większość uczniów danej szkoły chodzi na dokładne te same zajęcia dodatkowe, na przykład ściankę wspinaczkową.

#4 Praca zawodowa

W miejscu pracy ludzie przestrzegają zasad i norm organizacyjnych, nawet jeśli do końca się z nimi nie zgadzają. Przykładem może być sytuacja, w której w trakcie spotkania zespołu menedżer proponuje nową strategię marketingową, która zdaniem jednego z pracowników, może mieć pewne wady lub potencjalne ryzyko niepowodzenia.

Pomimo tych zastrzeżeń, pozostali członkowie zespołu wyrażają zgodę na propozycję menedżera, ponieważ nie chcą wydawać się niezgodni czy negatywnie wyróżniać wobec reszty zespołu.

#5 Polityka

W sferze polityki ludzie mogą podążać za głównym nurtem myślowym, aby uniknąć konfliktów społecznych czy wykluczenia z grupy. Przykładowo, jeśli dana partia polityczna ogłasza oficjalne stanowisko w sprawie podatku dochodowego, członkowie partii mogą zagłosować zgodnie z tą linią, nawet jeśli nie zgadzają się z nią w pełni, aby zachować jedność w partii i uniknąć konfliktów wewnętrznych.

Jak widać, konformizm jest powszechnym zjawiskiem w różnych obszarach życia, wynikającym z pragnienia przynależności.

Chociaż może on mieć pozytywne aspekty, jak utrzymanie spokoju społecznego, to ważne jest również zachowanie zdolności do indywidualnego myślenia i podejmowania decyzji.

Eksperyment Salomona Ascha

Dobrym przykładem konformizmu jest eksperyment przeprowadzony przez Salomona Ascha w latach 50. XX wieku. Dotyczył on konformizmu normatywnego, czyli lęku przed odrzuceniem przez społeczeństwo.

Na czym polegał wspomniany eksperyment?

Grupa ludzi, ochotników, miała za zadanie w 18 próbach jak najdokładniej przyjrzeć się liniom (oznaczonym A, B i C) i określić, do której z nich najbardziej podobna jest linia oznaczona symbolem X, narysowana poniżej.

Gdy każdy z uczestników badania odpowiadał samodzielnie i w samotności, wówczas dobrych odpowiedzi udzielono w ponad 99% prób.

Następnie, badani zostali podzieleni w grupy i odpowiadali na zadanie wspólnie, tzn. słyszeli odpowiedzi innych. Część z osób (dokładnie 7), było współpracownikami badacza.

W pierwszych 2 próbach aktorzy mieli udzielać prawidłowej odpowiedzi. W trzeciej próbie i większości pozostałych (12 z ogólnej liczby 18 prób) mieli natomiast udzielać zgodnie  odpowiedzi błędnej.

W takich warunkach uczestnicy, którzy nie wiedzieli, że pozostali to aktorzy, udzielali właściwych odpowiedzi tylko w 63,2% prób.

Słyszeli, że poprzednicy udzielali ewidentnie błędnej odpowiedzi, czuli, że coś jest nie tak, a mimo to również sami podawali błędne odpowiedzi. Zgodnie z odpowiedziami poprzedników.

Konformizm w pracy: czy wszyscy muszą robić to samo?

W wielu firmach i przedsiębiorstwach panuje nawyk do narzucania pewnych standardów zachowań czy sposobu pracy. To może obejmować określony styl ubierania, zasady komunikacji czy nawet podejście do rozwiązywania problemów.

Konformizm w pracy może wynikać z pragnienia utrzymania jednolitej atmosfery i unikania konfliktów.

Z drugiej strony zbyt silny może ograniczać kreatywność i różnorodność perspektyw.

Dążenie do równowagi między wspólnymi standardami a umożliwianiem pracownikom wyrażenia swojej indywidualności staje się ważnym elementem budowania zdrowego środowiska pracy.

Konformizm w pracy może być zarówno korzystny, jak i ograniczający. Ważne jest znalezienie złotego środka, który umożliwi wspólną pracę, jednocześnie zachowując przestrzeń dla różnorodności i indywidualności. Wartościowe miejsce pracy powinno uwzględniać zarówno wspólne cele, jak i unikalne wkłady każdego pracownika.

Co może zrobi manager, żeby unikać konformizmu w zespole?

Żeby uniknąć negatywnych skutków konformizmu w zespole, manager może podjąć następujące zasady i działania:

#1 Promowanie otwartej komunikacji

Zachęcaj do otwartego wyrażania opinii i pomysłów. Twórz atmosferę, w której każdy członek zespołu czuje się komfortowo, dzieląc się swoimi myślami, nawet jeśli odbiegają od większości.

#2 Zachęcanie do krytycznego myślenia

Wspieraj pracowników w analizowaniu i kwestionowaniu istniejących procesów i decyzji. Pokazuj, że doceniasz samodzielne myślenie i różnorodne perspektywy.

#3 Anonimowe ankiety

Używaj anonimowych ankiet lub narzędzi do zbierania feedbacku, żeby umożliwić pracownikom swobodne wyrażanie swoich opinii bez obawy przed oceną.

#4 Unikanie kar za odmienne decyzje

Zapewnij, że pracownicy nie będą doświadczać negatywnych konsekwencji za wyrażanie odmiennych opinii, o ile są one wyrażane w konstruktywny sposób.

#5 Szkolenia

Organizuj regularne szkolenia i warsztaty z zakresu pracy zespołowej, kreatywności i rozwiązywania problemów, żeby zachęcać do myślenia poza utartymi schematami.

#6 Obiektywne kryteria oceny

Stosuj jasne i obiektywne kryteria oceny pracy, żeby uniknąć faworyzowania tych, którzy tylko zgadzają się z większością.

Praca zespołowa, a konformizm

W pracy zespołowej ludzie naturalnie starają się znaleźć wspólne rozwiązania i osiągnąć harmonię. Jednak kiedy dominuje konformizm, członkowie zespołu mogą obawiać się wyrażania własnych pomysłów lub krytyki. To może prowadzić do utraty różnorodności perspektyw i pomysłów.

W zespole, gdzie konformizm dominuje, może brakować zdolności do wyłapywania błędów czy wychodzenia poza utarte schematy. Indywidualne zdanie może zostać zagłuszone, a to ma negatywny wpływ na innowacje i kreatywność zespołu.

Nie zapominaj jednak, że umiarkowany poziom konformizmu może być pozytywny, umożliwiając zrozumienie i akceptację wspólnych celów.

Podsumowanie

W życiu osobistym i zawodowym konformizm stanowi delikatną równowagę między dostosowywaniem się do ogólnie panujących norm społecznych a zachowaniem indywidualności.

Często jest widoczny w pracy zespołowej, gdzie unikamy konfliktów, zgadzając się bez zastanowienia na propozycje innych. Zachowanie to może prowadzić do braku krytycznego spojrzenia na pomysły i wzmacnianie rutyny. Jednak umiarkowany konformizm może być dobrą rzeczą dla relacji i efektywnej współpracy.

Kluczowe jest świadome balansowanie między dostosowaniem się a wyrażaniem własnych myśli. Taka równowaga pomoże osiągnąć sukces zarówno w pracy, jak i w życiu osobistym.

Odzyskaj kontrolę nad swoim czasem i zadaniami, odblokuj w kalendarzu miejsce dla siebie, rodziny, realizację pasji, nie rezygnując ze swojej kariery

Praktyczny kurs produktywności dla zapracowanych managerów, przedsiębiorców i specjalistów, dzięki któremu zbudujesz skuteczny system produktywności, nawet jeśli wszystkie inne metody dotychczas Cię zawiodły