Wypalenie zawodowe – brzmi znajomo? Czy kiedykolwiek czułeś, że praca staje się jak ciężki bagaż, który nie tylko Cię przeciąża, ale też pozbawia energii i radości? To może być objaw wypalenia zawodowego, który dotyka coraz większą liczbę pracowników.
Dziś przyjrzymy się temu zjawisku, zrozumiemy jego przyczyny i dowiemy się, jak temu zaradzić.
Czy wiesz, że…
Zgodnie z raportem STADA Health Report z 2022 Polacy są narodem najbardziej narażonym na wypalenie zawodowe.
Aż 26% Polaków uważa, że doświadczyli wypalenia zawodowego i to najwyższy wynik spośród pozostałych 14 europejskich krajów, w których przeprowadzono badanie.
Wypalony, czyli jaki?
Wypalenie zawodowe, znane również jako zespół wypalenia zawodowego lub burnout, to stan psychiczny i fizyczny, który wynika m.in. z przewlekłego stresu związanego z pracą.
Cechuje się uczuciem wyczerpania, poczuciem utraty motywacji i skuteczności zawodowej. Osoby mierzące się z wypaleniem zawodowym często odczuwają duże obciążenie psychiczne związane z wykonywaną pracą, co może prowadzić do spadku energii, zaangażowania oraz satysfakcji z pracy.
Wypalenie zawodowe to stan, w którym praca staje się dla nas nużąca, bezwartościowa, a nawet wyczerpująca. To jakbyśmy stracili iskrę, która wcześniej napędzała naszą pasję do wykonywania obowiązków.
Historia pojęcia
Pierwszą osobą, która opisała, zbadała i zdefiniowała pojęcie wypalenia zawodowego, był Herbert Freudenberger, amerykański psycholog. W latach 70. XX wieku Freudenberger zauważył to zjawisko wśród pracowników ośrodków pomocy społecznej i opublikował swoje obserwacje w 1974 roku. Opisał on wypalenie zawodowe jako stan fizycznego i emocjonalnego wyczerpania, który pojawia się u osób narażonych na długotrwały stres zawodowy, zwłaszcza w zawodach związanych z pomocą innym, takich jak służba zdrowia czy praca socjalna.
Christina Maslach, amerykańska psycholog, w latach 80. opracowała Maslach Burnout Inventory (MBI) – narzędzie do pomiaru wypalenia zawodowego, które składa się z trzech głównych elementów: wyczerpania emocjonalnego, depersonalizacji i obniżonego poczucia własnych osiągnięć. Jej badania skupiały się na wypaleniu w zawodach wymagających intensywnego kontaktu z innymi ludźmi, takich jak edukacja, medycyna czy opieka społeczna.
Przyczyny wypalenia zawodowego
Wypalenie zawodowe może mieć różne źródła, ale zazwyczaj jest rezultatem kilku wspólnych czynników. Przeciążenie obowiązkami to jeden z głównych sprawców. Do tego dochodzi stres, nadmierne obciążenie obowiązkami, czy brak kontroli nad pracą.
Kiedy ilość pracy przewyższa nasze możliwości, stajemy się zbyt zmęczeni, aby dostrzec sensowność tego, co robimy. Brak wsparcia ze strony przełożonych czy współpracowników także może być kluczowym czynnikiem.
Poczucie izolacji może negatywnie wpływać na naszą motywację i satysfakcję z pracy. Monotonia w wykonywaniu zadań również jest częstym sprawcą wypalenia zawodowego. Gdy praca staje się rutyną, bez wyzwań i zmian, tracimy zainteresowanie oraz energię.
Brak uznania za nasz wkład w pracę jest kolejnym istotnym elementem. Wielu z nas potrzebuje poczucia, że to, co robimy, ma znaczenie i jest doceniane.
Czy wypalenie zawodowe to choroba?
Wypalenie zawodowe, zgodnie z Międzynarodową Statystyczną Klasyfikacją Chorób i Problemów Zdrowotnych, zostało sklasyfikowane jako jednostka nozologiczna pod kodem Z73:0, zaliczana do problemów zdrowotnych związanych z trudnościami życiowymi oraz chronicznym wyczerpaniem. Tego rodzaju klasyfikacja podnosi znaczenie tego zjawiska, które dotyka wielu aktywnych zawodowo osób, często niesprawiedliwie oskarżanych przez przełożonych czy współpracowników o brak zaangażowania, lenistwo lub niechęć do pracy.
Co więcej, od początku 2022 roku będzie można dostać zwolnienie lekarskie z powodu wypalenia zawodowego.
Lekarz może stwierdzić wypalenie zawodowe u pracownika, przeprowadzając szczegółowy wywiad medyczny, w którym analizuje objawy takie jak chroniczne zmęczenie, brak motywacji, drażliwość, problemy ze snem oraz trudności w koncentracji. Ważnym krokiem jest wykluczenie innych schorzeń, takich jak depresja czy zaburzenia lękowe, które mogą dawać podobne objawy. Lekarz może także korzystać z narzędzi diagnostycznych, takich jak wymienione wyżej Maslach Burnout Inventory (MBI), które mierzą wyczerpanie emocjonalne, depersonalizację i obniżoną efektywność. Ponadto istotne jest ocenienie warunków pracy pacjenta, takich jak przeciążenie obowiązkami czy brak wsparcia. Na podstawie tych informacji lekarz może zaproponować odpowiednie leczenie, które obejmuje terapię, odpoczynek, zmniejszenie obciążenia zawodowego lub wsparcie farmakologiczne w razie potrzeby.
Skąd to wszystko, czyli 12 etapów wypalenia zawodowego
Wypalenie zawodowe jest procesem stopniowym, który rozwija się na skutek różnych czynników i zaniedbań. Oto przykładowe etapy wypalenia zawodowego:
#1 Nadmierna zaangażowanie
Początkowy etap, w którym pracownik angażuje się w pracę z dużą pasją i zapałem, często poświęcając więcej czasu, niż jest to zdrowe.
#2 Brak równowagi
Stopniowy spadek równowagi między pracą a życiem prywatnym. Pojawiają się pierwsze sygnały, że praca zaczyna dominować nad innymi aspektami życia.
#3 Wzrost stresu
Narastające wyzwania, naciski i obowiązki prowadzą do wzrostu poziomu stresu. Pracownik zaczyna odczuwać zmęczenie i frustrację
#4 Zmiana nastawienia
Pojawia się negatywne podejście do pracy, zaczyna dominować zniechęcenie. Można zaczynać tracić radość z wykonywanych obowiązków.
#5 Wycofanie emocjonalne
Pracownik stopniowo staje się coraz bardziej odizolowany emocjonalnie. Traci zainteresowanie współpracownikami, klientami i otoczeniem pracy.
#6 Utrata motywacji
W tym etapie motywacja do wykonywania obowiązków znacznie spada, pojawia się odczucie apatii wobec pracy i brak perspektyw na jej poprawę.
#7 Zaniedbanie zdrowia
Wzrasta ryzyko problemów zdrowotnych związanych z chronicznym stresem, takich jak bezsenność, problemy żołądkowe czy bóle głowy.
#8 Redukcja efektywności
W miarę postępującego wypalenia zawodowego efektywność pracy ulega znacznemu zmniejszeniu. Wykonywanie obowiązków staje się trudniejsze.
#9 Brak satysfakcji zawodowej
Pracownik przestaje czerpać satysfakcję z wykonywanej pracy. Brak radości z osiągnięć i utrata poczucia sensu w tym, co się robi.
#10 Izolacja społeczna
Stopniowo nasilająca się izolacja społeczna, zarówno w miejscu pracy, jak i w życiu osobistym. Osoba unika kontaktów i oddala się od innych.
#11 Depresja i bezradność
W miarę narastania wypalenia zawodowego, mogą pojawić się symptomy depresji, a pracownik staje się bezradny wobec własnej sytuacji.
#12 Złamanie psychiczne i fizyczne
Ostatni etap, w którym wypalenie zawodowe może prowadzić do poważnych problemów psychicznych i fizycznych, takich jak choroby serca, depresja kliniczna czy zespół wypalenia chronicznego.
Ważne jest zauważenie, że przebieg wypalenia zawodowego może być indywidualny, można doświadczać różnych etapów w różnym tempie.
Wczesne rozpoznanie i działania prewencyjne mogą pomóc zminimalizować negatywne konsekwencje tego procesu.
Po czym manager może poznać, że pracownik doświadcza wypalenia?
Tych oznak może być wiele, ale do najbardziej popularnych należą:
#1 Spadek motywacji i zaangażowania
Pracownik, który kiedyś był entuzjastyczny i zaangażowany, zaczyna unikać zadań, odkłada je na później lub wykazuje obojętność. Jako szef zauważasz wyraźną różnicę.
#2 Zmniejszona produktywność
Efektywność i jakość pracy spadają, mimo że pracownik nadal poświęca dużo czasu na obowiązki. Te sama obowiązki zajmują mu teraz więcej czasu.
#3 Chroniczne zmęczenie
Pracownik wydaje się wyczerpany nawet po przerwach czy weekendach, brakuje mu energii, zarówno fizycznie, jak i psychicznie.
#4 Izolowanie się
Pracownik może unikać kontaktu z zespołem, przestać angażować się w spotkania, wycofać się z rozmów czy współpracy, przestaje pojawiać się na wyjściach firmowych. mimo że wcześniej się na nich pojawiał.
#5 Zwiększona frustracja
Pojawia się drażliwość, trudności w komunikacji, częstsze narzekania na zadania, współpracowników lub organizację.
#6 Częste absencje lub spóźnienia
Wzrasta liczba nieobecności, pracownik zaczyna unikać pracy, co może być sygnałem jego zmagania się z problemem emocjonalnym.
#7 Zaburzenia emocjonalne
Zmiany w nastroju, takie jak depresja, niepokój, brak entuzjazmu do zadań czy nagłe wybuchy emocji.
Co możesz manager może zrobić, żeby pomóc pracownikowi?
Kilka prostych akcji, jakie możesz podjąć jako szef to:
#1 Otwarte rozmowy
Stwórz bezpieczną przestrzeń do rozmowy, gdzie pracownik będzie mógł otwarcie wyrazić swoje odczucia i obawy. Ważne, aby zrozumieć przyczyny wypalenia i nie oceniać.
#2 Wsparcie emocjonalne
Zaproponuj pracownikowi dostęp do programów wsparcia psychologicznego, jeśli są dostępne w organizacji, lub zachęcenie do skorzystania z pomocy specjalisty.
#3 Zarządzanie obciążeniem pracą
Spróbuj dostosować ilość obowiązków i priorytetów, tak aby zmniejszyć nadmierne obciążenie pracą, dać więcej czasu na odpoczynek i regenerację. To się naprawdę opłaci.
#4 Elastyczne godziny pracy
Pozwól na pracę zdalną albo zaproponuj elastyczne godziny pracy.
#5 Zachęcanie do przerw
Przypominaj pracownikowi o konieczności regularnych przerw oraz dbaniu o równowagę między pracą a życiem osobistym.
#6 Wsparcie w rozwoju
Pracownik może czuć wypalenie z powodu stagnacji zawodowej. Zastanów się, jakie możliwości rozwoju możesz zaproponować, np. szkolenia, zmiany obowiązków czy projektów, aby ożywić zainteresowanie pracą.
#7 Rozpoznanie osiągnięć
Doceniaj wysiłki pracownika. Pochwały za jego pracę mogą podnieść jego morale i zmotywować do dalszego działania. To naprawdę niewiele kosztuje.
Jak odróżnić wypalenie zawodowe od zwykłego lenistwa?
Manager, który zauważa u pracownika spadek zaangażowania, powinien umiejętnie rozróżnić wypalenie zawodowe od zwykłego lenistwa, aby właściwie zareagować. Wypalenie często dotyka osób, które wcześniej były zaangażowane i produktywne, ale z czasem zaczynają przejawiać oznaki wyczerpania – ich wydajność spada, pojawiają się zmiany w zachowaniu, takie jak izolacja, chroniczne zmęczenie i emocjonalne wyczerpanie. W przypadku lenistwa, pracownik od samego początku wykazuje brak motywacji i konsekwentnie unika odpowiedzialności bez wyraźnych zmian w zachowaniu. Kluczowym wskaźnikiem jest historia pracy – osoby wypalone wcześniej były bardziej zaangażowane, podczas gdy lenistwo często charakteryzuje pracownika od samego początku.
Wypalenie zawodowe, czy depresja?
Wypalenie zawodowe i depresja to dwie różne sprawy, choć czasem objawy mogą być podobne.
Zarówno w wypaleniu, jak i depresji, czujesz się, jakby ktoś wyciągnął z Ciebie całą energię. To jakbyś miał telefon, który ciągle się rozładowuje.
Zarówno depresja, jak i wypalenie zawodowe, mogą sprawić, że stracisz ochotę na rzeczy, które kiedyś sprawiały ci radość. Nawet proste zadania mogą się wydawać jak wspinaczka na Mount Everest.
W obu przypadkach twoje samopoczucie jest jak rollercoaster. Raz jesteś na górze, a zaraz potem – bum – znowu na dole.
Czasami trudno zrozumieć, co się dzieje w głowie.
Są też różnice, które pomogą odróżnić depresję od wypalenia zawodowego. Wypalenie zawodowe zazwyczaj ma związek z pracą. Depresja może mieć różne przyczyny, często niezwiązane z pracą, tak naprawdę nie jesteś w stanie jednoznacznie stwierdzić, co jest przyczyną Twojego samopoczucia.
Wypalenie to jak krótkotrwałe zachłyśnięcie falą. Jesteś zmęczony pracą, ale może minąć. Depresja może być jak długi, szary deszcz. Trwa dłużej i ciężko przewidzieć, kiedy się skończy.
Wypalenie zawodowe ma wpływ głównie na pracę. Czujesz się wykończony po dniu w biurze. Depresja uderza w całe życie. Wpływa na sen, jedzenie, a nawet na to, czy masz ochotę wychodzić z domu.
Podsumowując: Obie przypadłości są trudne, ale ważne jest, że w obu przypadkach nie jesteś sam, a pomoc jest dostępna.
Warto porozmawiać z kimś, kto może pomóc, jak przyjaciółka czy rodzina. Warto też zasięgnąć pomocy specjalisty, który fachowo o Ciebie zadba.
Czy można poradzić sobie z wypaleniem zawodowym bez pomocy specjalisty?
Tak, można spróbować radzić sobie z wypaleniem zawodowym samodzielnie, jednak zawsze warto poprosić o pomoc. To jak gdybyś chciał naprawić rower. Czasem możesz to zrobić samodzielnie, ale dobrze jest poprosić kogoś doświadczonego o wsparcie. Oto kilka rzeczy, które możesz zrobić samodzielnie:
#1 Odpoczynek
Staraj się znaleźć czas na odpoczynek i relaks. Czasem po prostu warto wziąć przerwę od pracy.
#2 Rozmawiaj
Porozmawiaj z przyjaciółmi czy rodziną o tym, jak się czujesz. Czasem dzielenie się uczuciami pomaga.
#3 Zmiana rutyny
Spróbuj wprowadzić nowe rzeczy do swojej codzienności, aby przerwać monotonię.
#4 Znajdź hobby
Zajmij się czymś, co sprawia ci przyjemność. To może pomóc w poprawie nastroju.
#5 Ustal priorytety
Spróbuj określić, które zadania są najważniejsze, abyś nie czuł się przytłoczony.
#6 Ruch i zdrowe odżywianie
Pamiętaj o ruchu i zdrowym jedzeniu – to wpływa na samopoczucie.
Jeśli mimo prób czujesz się bardzo przytłoczony, to poproś o pomoc.
Specjalista może dostarczyć nowych pomysłów i narzędzi, które pomogą ci lepiej radzić sobie z wypaleniem zawodowym.
Jak uniknąć wypalenia w przyszłości?
Dbanie o zdrowie psychiczne to jak dbanie o swój ogródek. Oto kilka prostych kroków, które pomogą Ci się o siebie zatroszczyć i działać prewencyjnie przed wypaleniem zawodowym:
#1 Rozumienie swoich potrzeb
Warto zastanowić się, czego naprawdę potrzebujesz w pracy, co sprawia ci radość i co jest dla ciebie ważne. Często tkwimy w pracy, brażny, która kompletnie nas nie interesuje, nie daje satysfkacji, bo to po prostu „nie nasza bajka”. Warto zastanowić się, co tak naprawdę daje nam poczucie sensu.
#2 Przerwy na odpoczynek
#3 Rozwijanie umiejętności
Możesz rozwijać umiejętności, które sprawiają ci przyjemność.
#4 Równowaga praca-życie
Warto zadbać o równowagę między czasem spędzonym w pracy a życiem prywatnym. Wyjazd w góry, wyjście na spacer czy weekend bez kontaktu z ludźmi z pracy mogą pomów w zachowaniu harmonii.
#5 Rozmawianie o trudnościach
Gdy coś sprawia ci trudność, warto o tym porozmawiać. Ktoś może pomóc znaleźć brakujące kawałki układanki, doradzić lub zwyczajnie wysłuchać.
#6 Cele i planowanie
Określanie celów i planowanie pomaga w pracy.
Powyższe sposoby to tylko część spośród tych, które warto zastosować, aby o siebie zadbać.
Podsumowanie
Wypalenie zawodowe jest często wynikiem nadmiernego stresu, braku równowagi między życiem zawodowym a osobistym oraz nieefektywnym zarządzaniem obowiązkami.
Zjawisko to prowadzi do uczucia przemęczenia, apatii i utraty satysfakcji wykonywanej pracy.
Osoby doświadczające wypalenia często odczuwają frustrację i bezradność. Radzenie sobie z tym wymaga świadomego podejścia, rozwijania umiejętności zarządzania stresem oraz korzystania ze wsparcia społecznego.
Aby skutecznie zarządzać wypaleniem zawodowym, istotne jest określanie i przestrzeganie własnych granic, podjęcie działań regeneracyjnych, poszukiwanie pasji poza pracą.
Prewencja wypalenia obejmuje planowanie przerw, zadbanie o równowagę między życiem zawodowym a osobistym, oraz rozwijanie umiejętności radzenia sobie ze stresem.
Świadomość tych aspektów stanowi skuteczną strategię, wspierając zdrowe funkcjonowanie zawodowe na dłuższą metę.
Odkryj Ukryte Moce Excela: Naucz się pisać Makra w Excelu i Zmień Swoją Pracę na Zawsze!"
- Zapisz się na bezpłatny warsztat online i pozwól sobie na transformację swojej codziennej rutyny biurowej dzięki potędze automatyzacji!
- Zainwestujesz godzinę i nauczysz się, jak zautomatyzować swoje zadania w Excelu i zyskać więcej czasu na to, co dla Ciebie ważne.
- Pomogę Ci zacząć rozwijać swoje umiejętności, dzięki którym zaimponujesz swoim przełożonym.
- Zapisz się na mój warsztat i rozpocznij drogę do stania się ekspertem w dziedzinie, która otworzy przed Tobą nowe możliwości zawodowe.
Odpowiedz