PPK – czy warto? Wszystko, co musisz wiedzieć16 min

Temat PPK przewija się teraz jak mantra.

Wchodzić nie wchodzić? Opłaca się, nie opłaca? Ukradną te pieniądze czy nie?

Zapraszam na kompleksowy wpis o PPK czyli Pracowniczych Planach Kapitałowych.

Postanowiłem odwrócić standardowy szablon tekstu. Konkluzję, podsumowanie wrzucę na sam początek, a jeśli masz ochotę wgryźć się w szczegóły to czytaj dalej.

Dlaczego?

Bo może już gdzieś o tym czytałeś i potrzebujesz głosu rozsądku, niezależnej, subiektywnej, nie sponsorowanej opinii.

Ważny punkt. Artykuł nie zawiera lokowania produktu. Nie jest artykułem sponsorowanym.

Co myśleć o tym całym PPK?

Po spędzeniu wielu godzin na zgłębianiu tematu doszedłem do wniosku, że są dwie zmienne w kwestii podjęcia decyzji pt. zostać czy wyjść z PPK?

Zmienna nr 1: Twoja awersja do ryzyka

Przeczytałem masę tekstów. Przeczytałem nawet tekst ustawy. Czytałem komentarze, hejty, wyzwiska, przekleństwa. Jedni chwalą, inni plują, ale jakoś bardzo mało mówi się o jednej, dla mnie bardzo ważnej kwestii.

Co z tymi pieniędzmi w PPK będzie się działo?

Otóż PPK to NIE JEST LOKATA. Nie, nie, nie.

Jeśli ktoś mówi Ci, jak to wspaniale odłożysz pieniądze to mamy tu błąd interpretacji. Odkładać to znaczy położyć na półkę i leży. Tutaj te pieniądze będą pracować. Będą inwestowane.

 Jak? Czy z pewnym zyskiem?

Nikt tego nie wie. Jeden z ekonomistów potwierdził, że w wyniku tych „inwestycji” możesz mieć mniej pieniędzy niż odłożyłeś. Bo to prawda.

Zatem jeśli nie lubisz ryzykować, wolisz pewną, choć mniej zyskowną lokatę, bo już kiedyś straciłeś kupę pieniędzy, bo zainwestowałeś w chybiony biznes i boisz się, że znowu stracisz to nie idź w to.

Opiszę jeszcze szczegóły w dalszej części tekstu.

Zmienna nr 2: Twoje zaufanie do Państwa

To rząd wyszedł z propozycją PPK. To rząd nakazał przedsiębiorcom dorzucać się do programu PPK. To rząd stworzył i parlament przyjął ustawę. To rząd może, ale nie musi zmienić jej treść. Obecnie wszystko wskazuje na to, że jest dobrze.

Są to PRYWATNE pieniądze, które można dziedziczyć, ale czy tak będzie zawsze?

Sprawa grabieży pieniędzy z OFE mocno zachwiała zaufanie obywateli do instytucji Państwa. OFE to trochę co innego niż PPK, ale to wciąż projekt rządowy.

Ufasz Państwu? Zostań. Nie ufasz? Oszczędzaj sam.

Zmienna nr 2,5: Zachowanie Twojego pracodawcy

Opisałem to zmienną 2,5, bo może, ale musi dotyczyć to jakiegoś odsetka pracodawców. Ten punkt podniósł Michał w dyskusji na fanpage Lepszy Manager na FB.

Otóż będą pracodawcy (trudno ocenić jacy i ilu), którzy w trakcie rocznej oceny pracownika i ustalania podwyżek powiedzą:

„No wiesz Jarek, miałem dać Ci 4% podwyżki, ale że jesteś w tym całym PPK, wpłacam Ci 1,5% miesięcznie, więc mogę dać Ci tylko 2,5% podwyżki, sory”.

Scenariusz jak najbardziej realny.

Konkluzja

Pomimo tych dwóch zmiennych, które zauważam myślę, że można pokusić się i zostać w PPK przez rok, dwa. Naczelna zasada stworzona przez Deminga to TESTUJ rozwiązania. To ważny element cyklu PDCA (Plan –> Do –> Check –> Act).

PPK daje nam opcję testowania.

Ale jeśli decyzje podejmujesz na podstawie głosowań konkretnych klubów parlamentarnych, bo opinia polityków jest dla Ciebie ważna to wrzucam wyniki głosowań nad projektem ustawy.

Głosowanie o odrzuceniu ustawy o PPK, 13 września 2018

Głosowanie o całkowitym przyjęciu ustawy o PPK, 4 października 2018

Przejdźmy do szczegółów

O co chodzi w PPK?

ZUS jest wspaniałą instytucją. Na tyle wspaniałą, że mam duże wątpliwości czy ja, który na emeryturę przejdzie za jakieś 34 lata, dostanie choć 500+ emerytury. Rząd postanowił zmotywować obywateli do dodatkowego oszczędzania, które wesprze.

To rozwiązania póki co jest niezależne od kryzysu demograficznego, bo nasze prywatne pieniądze będą krążyć po rynku kapitałowym, a nie będą zasilać kont ZUSu.

Z drugiej strony są one narażone na wszelkie kryzysy na światowych rynkach.

Jak to wsparcie ma wyglądać?

Pracownik na przyszłą emeryturę przeznacza 2% swojej pensji miesięcznie (może podnieść wpłatę do 4%).

Pracodawca dokłada 1,5% naszej pensji miesięcznie (może zadeklarować składkę dodatkową maksymalnie do 2,5%).

UWAGA: Część dokładana przez pracodawcę podlega normalnemu opodatkowaniu. Pracodawca potrąci nam z wynagrodzenia podatek dochodowy z dopłaty, bo jest to dodatkowy przychód dla pracownika.

Państwo dokłada 240 zł w skali rok plus 250 zł na start.

Jest pewne udogodnienie dla najmniej zarabiających.

Otóż jeśli zarabiasz do 120% minimalnego wynagrodzenia to możesz wpłacać nie 2% a 0,5% swojego wynagrodzenia. Co ciekawe pracodawca nadal wpłaca 1,5% Twojego wynagrodzenia. Więc najmniej zarabiający są dużo do przodu.

Z tego względu nie można powiedzieć, że to się nie opłaca. Opłaca się. Ale nadal pozostają dwie kwestie poruszone na początku artykułu, tj. zaufanie do Państwa i awersji do ryzyka.

Jak można przetestować rozwiązanie?

Zanim przejdę do jeszcze bardziej szczegółowego opisu zasad PPK to podrzucam ciekawy przykład jak zarobić na PPK.

No bo słuchaj. Przez 4 najbliższe lata PPK powinno działać w niezmienionej formie. Czyli do końca kadencji rządu, który wprowadził rozwiązanie. Myślę, że aż tak szybko by się nie wycofali…

Ile możesz zarobić w krótkim terminie? Policzmy

Wiem, nie uwzględniłem inflacji, ale też nie zakładałem, że te pieniądze cokolwiek zarobią, a mogą. Mogą też stracić.
Ale taki wynik mielibyśmy, gdybyśmy 4 800 PLN wpłacili na czteroletnią lokatę o oprocentowaniu 8,5% w skali roku, co jest póki co nieosiągalne. Teraz lokaty są w granicach 2 %.

Pytanie, czy to „wypłacenie” pieniędzy naprawdę jest takie proste, ale to już przekona się ten, kto to zrobi :)

Nie mniej jednak uważam, że głupotą jest wycofywanie się z PPK tak od razu. Głupotą jest to, by rezygnować ze środków, które po prostu dostajemy od razu. W prezencie.

I mówię to z pełną odpowiedzialnością. Co więcej po publikacji swojego artykułu natrafiłem na blog subiektywnie o finansach, gdzie autorzy podzielają mój pogląd. Podobnie twierdzi Michał Szafrański. Także wiem, co mówię.

Co będzie działo się z pieniędzmi w PPK?

Wspomniałem o tym we wstępie. Te pieniądze to nie lokata. Będą one inwestowane.

Będą to Fundusze Zdefiniowanej Daty. 

Co to oznacza?

Tyle, że są to fundusze inwestycyjne, które będą zmieniały strukturę Twojego portfela środków w PPK na mniej ryzykowne w miarę zbliżania się przez Ciebie do wieku emerytalnego.

Czyli np. w wieku 30 lat większość środków będzie inwestowane w akcje (wyższe ryzyko, ale i wyższe potencjalne zyski), a w wieku lat 50 większość środków będzie inwestowane w obligacje (niższy zysk, ale i niższe ryzyko).

I tu mnie coś denerwuje. Denerwuje mnie w tym systemie to, że pieniądze odkładane teoretycznie na emeryturę będą wykorzystane do gry na giełdzie. Znowu. Nie mamy gwarancji, że tuż przed przejściem na emeryturą nie pojawi się krach i wszystko poleci na łeb na szyję.

Kto będzie zarządzał pieniędzmi z PPK?

Projekt ustawy o PPK mówi jasno, że tylko określone instytucje finansowe będą mogły zarządzać tymi pieniędzmi, tj.:

– Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych (TFI),

– Zakład Ubezpieczeń,

– Powszechne Towarzystwo Emerytalne (PTE),

– Pracownicze Towarzystwo Emerytalne.

Od kiedy obowiązuje PPK?

Zgodnie z ustawą o PPK:

– firmy powyżej 250 zatrudnionych powinny wdrożyć PPK od 1 lipca 2019, czyli już!

– firmy zatrudniające powyżej 50 osób od 1 stycznia 2020,

– firmy zatrudniające powyżej 20 osób powinny wdrożyć PPK od 1 lipca 2020,

– reszta firm powinna wdrożyć PPK od 1 stycznia 2021.

Czy Państwo może zabrać mi pieniądze z PPK?

Zasadniczo nie. Ustawa stanowi, że są to środki prywatne, nie publiczne. Oprócz tego możesz zrezygnować z PPK w trakcie trwania programu.

Ale czy mamy 100% pewności, że tak będzie zawsze?

Według mnie nie… w senie nie mamy tej pewności.

KURS LEPSZY MANAGER W 7 DNI

Kurs e-mailowy, w którym w ciągu 7 dni poruszam 7 najważniejszych obszarów zarządzania zespołem. Dowiesz się m.in. jak wyznaczać cele, jak podnosić motywację zespołu, jak integrować zespół i budować zaangażowanie, ale też jak zadbać o siebie i swój work-life balance. Dołącz za darmo.

Czy jest możliwość, że będę mieć mniej środków niż odłożyłem?

Może tak być. To nie lokata. Fundusze zarządzające naszymi pieniędzmi będą je inwestować. Trochę w akcje, trochę w obligacje i inne papiery wartościowe, a wartość tych pierwszych jednego dnia wzrośnie, drugiego spadnie. To ryzyko, o którym bardzo mało się mówi.

„Nie no spokojnie gospodarka się cały czas rozwija. Mała szansa, że coś się wydarzy. Ciągle powstają nowe wynalazki. Firmy się rozwijają. Światowa gospodarka rośnie” mówią doradcy.

Serio?

No to prześledźmy historię…

#1  1929r. Czarny Czwartek

#2 1973 Kryzys naftowy

#2 1987r.  Czarny Poniedziałek

#3 2008 Kryzys kredytów subprime

Było jeszcze wiele regionalnych kryzysów, np. Rosyjski kryzys finansowy (1998), Kryzys finansowy w Azji Wschodniej (1997).

Nie wszystkie miały globalny charakter, ale środki w PPK mogą być inwestowane w różne aktywa na różnych rynkach.

Strzelałbym, że raz na 30 lat coś może zawalić się na rynkach i zwrot z naszej inwestycji będzie no cóż…

Jednak teoretycznie można się przed tym uchronić jeśli w porę wycofamy środki, bo możemy to zrobić.

Czy wszyscy opłacający składki będą automatycznie zapisani do PPK?

Jeśli masz mniej niż 55 lat i więcej niż 18, i opłacasz składki emerytalne i rentowe to dołączasz do PPK z automatu. Natomiast osoby powyżej 55 roku życia i poniżej 70 roku życia muszą złożyć dodatkowy wniosek do swojego pracodawcy.

Czy mogę sprawdzać ile mam pieniędzy na koncie PPK?

Tak, większość instytucji, które będą zajmować się naszymi pieniędzmi zapewnia wgląd do swojego konta. Możesz śledzić jak wygląda Twój portfel w każdym momencie.

Co jeśli chcę zrezygnować z PPK np. po dwóch latach?

Możesz to zrobić, ale tracisz część pieniędzy. Co dokładnie?

#1 Całość dopłat Państwa, czyli wszystkie 240 PLN dopłacane co roku przez Państwo.

#2 Zapłacisz podatek Belki od zysków kapitałowych.

#3 30% wkładu pracodawcy zostanie przekazana do ZUS jako składka na ubezpieczenie społeczne.

Co z pieniędzmi w PPK jeśli zmienię pracodawcę?

Każdy pracodawca ma umowę z jedną instytucją, która zarządza środkami w PPK. Zatem jeśli zmienisz pracę to jest bardzo duża szansa, że nowy pracodawca będzie miał umowę z inną instytucją.

W momencie zmiany pracodawcy mamy 3 opcje:

#1 Przenosimy środki zgromadzone w PPK u poprzedniego pracodawcy do nowego pracodawcy

Pracownik ma obowiązek poinformować nowego pracodawcę, że posiada konto PPK i w jakiej instytucji. Wtedy „nowe PPK” odkupuje jednostki funduszu zdefiniowanej daty według wyceny tych jednostek z danego dnia.

#2 Pozostawiamy środki PPK prowadzone przez instytucję, z którą umowę podpisał były pracodawca i korzystamy z usług instytucji, z którą współpracuje obecny pracodawca

W takim przypadku można powiedzieć, że mamy dwa konta PPK. Dywersyfikujemy ryzyko. Do starego już nie dopłacamy, do nowego regularnie dopłacamy. Możemy tym sposobem mieć wiele kont PPK w różnych instytucjach.

#3 Wybieramy środki z PPK od poprzedniego pracodawcy

Wtedy oczywiście tracimy wpłaty z budżetu Państwa i 30% wpłat pracodawcy.

Nowy pracodawca nie może odprowadzać składek PPK do instytucji, która współpracuje z Twoim poprzednim pracodawcą.

Co dzieje się ze środkami z PPK jeśli nie dożyję 60-tki?

Środki z PPK są w całości dziedziczone. Jeśli nie wskażesz konkretnego spadkobiercy, to będzie obowiązywać tradycyjne postępowanie spadkowe. Pieniądze nie przepadają. Nie zabiera ich Państwo póki co. :)

Czy mogę sam wybrać instytucję finansową do obsługi PPK?

Nie. To pracodawca podejmuje decyzję o tym, kto będzie obsługiwał PPK. Nie masz na to wpływu.

Skąd dowiem się, która instytucja finansowa obsługuje moje PPK?

W ustawie o PPK w art. 14 i 22 jest zapis, że to nie pracodawca a instytucja finansowa, z którą nasz pracodawca zawarł umowę ma obowiązek poinformować pracownika o zawarciu umowy.

Pracodawca nie musi, a może. Także nie chodź i nie krzycz na panie z HR, że nie powiedziały. To nie ich obowiązek, a tylko możliwość :)

A co jeśli instytucja, która zarządza moim PPK upadnie? Czy stracę wszystkie pieniądze?

Jeśli Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych zbankrutuje to trzeba wiedzieć, że nasze pieniądze zgromadzone w PPK są wydzielonym majątkiem, tzn. TFI nie może używać tych pieniędzy do spłaty swoich zobowiązań. Nie jest to majątek TFI.

Tak naprawdę to te pieniądze trzyma tzw. bank depozytariuszy, nie TFI. I nawet w tym banku nasze pieniądze są wyłączone z masy upadłościowej.

Oprócz tego nad wszystkim kontrolę trzyma KNF. Także upadku bym się tak nie bał.

A co z opłatami za PPK?

Ustawa przewiduje maksymalną wysokość opłaty za zarządzanie naszym funduszem na poziomie maksymalnie 0.5% aktywów netto funduszu lub subfunduszu w skali roku.

I tymi opłatami będą ze sobą konkurować instytucje, które będą oferować swoje usługi. Koszty będą wahać się między 0,2% a ustawowym 0,5% aktywów.

Niestety oprócz tych kosztów pojawiają się dodatkowe. Oprócz obsługi zapłacimy m.in. też za depozytariusza,  za transakcje, za "sukces" w inwestowaniu (do 0,1%) i pewne koszty pośrednie.

Suma sumarum roczne koszty mogą wahać się od 0,4% do nawet 0,7% aktywów.

Także nie tylko opłata za zarządzania jest tu istotna. Chociaż koszty obsługi OFE sięgały nawet 10%, więc i tak jest dużo taniej.

Jak zrezygnować z PPK?

Robisz to stosunkowo łatwo. Wystarczy poprosić dział kadr o odpowiedni druk, wypełnić go i złożyć.

UWAGA: Tę czynność będziesz musieć powtarzać co 4 lata, bo co 4 lata będziesz ponownie dołączać do PPK. Z automatu.

Kiedy mogę wypłacić pieniądze z PPK?

Zasadniczo wpłacasz pieniądze do osiągnięcia 60-tego roku życia. Po tym czasie masz prawy wybrać pieniądze.

Opcja 1: Jednorazowo wypłacasz 25% zgromadzonych środków, a resztę wypłacasz w comiesięcznych ratach przez 10 lat. Wtedy nie zapłacisz podatku Belki!

Opcja 2: Możesz wypłacić całość w terminie krótszym niż 10 lat, ale wtedy zapłacisz podatek od zysków kapitałowych.

Są wyjątki. Ustawa przewiduje dwie sytuacje, w których pieniądze możesz wypłacić wcześniej.

Poważna choroba

Jeśli Ty lub członek rodziny poważnie zachoruje będziesz mieć opcję wypłaty do 25% środków bez obowiązku zwrotu.

Ustawa o PPK w art. 2 ust. 1 pkt 23 zawiera definicję poważnego zachorowania, np:

• całkowita niezdolność do pracy,
• umiarkowany lub znaczny stopień niepełnosprawności,
• takie przypadki jak: amputacja kończyny, bakteryjne zapalenie mózgu, wirusowe zapalenie mózgu, choroba Alzheimera, Parkinsona, gruźlica, stwardnienie rozsiane i kilka innych.

Wokół tego jest kilka kontrowersji. Otóż nie wszystkie ciężkie choroby są wymienione. Ale też zaświadczenie może wydać "lekarz medycyny". I tu mamy pewien kruczek prawny, który może być wykorzystywany.

UWAGA: W Polsce NIE MA tytułu zawodowego LEKARZ MEDYCYNY.

Jak podaje Radosław Tymiński z prawalekarzy.pl w Polsce istnieją tylko 3 tytuły zawodowe ze słowem lekarz:

• lekarz
• lekarz dentysta
• lekarz weterynarii

(dwa pierwsze tytuły z ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty, t.j. Dz. U. z 2019 r., poz. 537 ze zm.; kolejny z ustawy z dnia 21 grudnia 1990 r. o zawodzie lekarza weterynarii i izbach lekarsko-weterynaryjnych, t.j. Dz. U. z 2009 r. Nr 93, poz. 767 ze zm.)

Kim zatem jest lekarz medycyny?

No właśnie. Zakładam, że każdy z wymienionych wyżej lekarzy. Tutaj możemy mieć nadużycia. Jeśli chcesz dostać zaświadczenie o poważnym schorzeniu i wypłacić 25% środków to teoretycznie możesz pójść do każdego lekarza, nawet dentysty i stosowne zaświadczenie dostać. Aczkolwiek wydaje mi się, że nie będzie to aż tak proste. Dentysta raczej nie stwierdzi choroby Parkinsona.

Nie mniej jednak świadczy to o niechlujności w zapisie ustawy.

Wkład na zakup mieszkania

Jeśli potrzebujesz gotówki na wkład własny możesz "pożyczyć" od siebie pieniądze z PPK. Ale musisz być młodszy ni 45 lat. Możesz pożyczyć nawet 100% środków, ale musisz je zwrócić w ciągu 15 lat.

Ile będę mieć tych pieniędzy w PPK?

Jest kilka dostępnych kalkulatorów w internecie, dlatego postanowiłem nie tworzyć nowego.

Przykładowy kalkulator znajdziesz tutaj --> kalkulator PPK

Inny kalkulator --> Link

Oczywiście założenie mówią, że co roku będziemy na plusie jeśli chodzi o zyski, a wcale tak być nie musi.

Podsumowanie

Główne podsumowanie znajdziesz na początku tekstu. Jeśli nic się nie zmieni w treści ustawy to myślę, że się opłaca. Ale czy nic się nigdy nie zmieni?

Pozostawiam to Twojej oceny.