Piramida Maslowa to elementarz potrzeb człowieka. To podstawowa teoria, którą znać powinien absolutnie każdy manager, który chce dopasować system motywacji do każdego pracownika.
Jak teorię tego słynnego psychologa może wykorzystać manager?
Co to jest Piramida Maslowa?
Na skróty
Piramida Maslowa, inaczej piramida potrzeb, hierarchia potrzeb, dzieli ludzkie pragnienia na 5 kluczowych obszarów. Każdy z nich powinien zostać zaspokojony, zanim przejdziemy na poziom wyżej. Nikt przecież nie buduje domu od dachu. Abraham Maslow do pięciu kluczowych potrzeb człowieka zalicza takie potrzeby jak:
- fizjologiczne
- bezpieczeństwa
- przynależności i miłości
- uznania
- samorealizacji.
Piramida Maslowa – Historia
Abraham Maslow był najstarszym z siedmiorga rodzeństwa w rodzinie rosyjskich żydów, którzy wyemigrowali do USA. Mimo że rodzice wysyłali go na prawo, ten ostatecznie został psychologiem.
Maslowa zafascynował temat ludzkich potrzeb. Zaczął badać ten temat wśród dobrze wykształconych, białych mężczyzn osadzonych w kulturze amerykańskiej.
Słynną piramidę potrzeb Maslowa opisał w 1943 na łamach czasopisma Psychological Review w artykule pt. „A theory of human motivation”.
Ponad 10 lat później Abraham Maslow wydał książkę „Motivation and Personality”, w której szerzej rozwinął teorię hierarchii potrzeb.
Potrzeby fizjologiczne – Piramida Maslowa
To podstawowy „zestaw” potrzeb człowieka, które zaspokajają elementarne aspekty życia i przetrwania człowieka. Zaliczamy do nich:
- sen
- pokarm
- odpoczynek i prokreację
- unikanie chłodu, upału
Człowiek niewyspany i regularnie pracujący w nadgodzinach nie osiągnie wymaganej efektywności i motywacji do realizacji ambitnych zadań.
Zadbaj, by pracownik miał czas na odpoczynek. Zerknij na ten artykuł o tym jak zmniejszyć ilość nadgodzin w zespole.
Potrzeby bezpieczeństwa – Piramida Maslowa
Kolejny punkt w hierarchii potrzeb Maslowa dotyczy zapewnienia bezpieczeństwa. Temat rozpatrywany jest na kilku płaszczyznach:
- ekonomiczny – stała praca, odpowiednia umowa, regularna pensja
- fizyczny – brak zagrożeń takich jak wojny, kataklizmy, powodzie
- zdrowie – dostęp to leków, służby zdrowia
Jeśli pracownik ma osobiste kłopoty, np. mieszkaniowe, boi się o zdrowie swoje i bliskich, to próżno oczekiwać najwyższej efektywności i odpowiedniej motywacji do pracy.
Dobrze jest upewnić się, że nie ma kłopotów w tym obszarze, reagując kiedy widzimy, że coś zwyczajnie go trapi.Jeśli pensja nie wpływa na konto regularnie, bo masz opóźnienia, to również zachwiejesz potrzebą bezpieczeństwa. Brzmi banalnie, ale jeśli pracownik boi się o swoje bezpieczeństwo w zakładzie pracy, to zadbałbym najpierw o zaspokojenie potrzeby bezpieczeństwa, zanim pójdę o krok dalej.
Potrzeby przynależności i miłości – Piramida Maslowa
Człowiek potrzebuje relacji z drugim człowiekiem, akceptacji, przyjaźni. Chcemy należeć do grupy.
Potrzeba ta jest tak silna, że jesteśmy w stanie nawet zrezygnować z własnego zdania w obawie przed odrzuceniem przez grupę – zjawisko konformizmu normatywnego, które badał w słynnym eksperymencie psycholog Salomon Ash.
Nikt nie chce być przecież sam.
W 1959 światło dzienne ujrzał artykuł „Osamotnienie” psychoanalityczki Friedy Fromm-Reichmann. Stan samotności, którego każdy się obawia, określiła ona jako czysty horror.
Dbaj o pozytywne relacje w zespole, tak, żeby sama przynależność do Twojego teamu była motywacją do pracy. Na początek ustal DNA swojego zespołu – odsyłam do tego artykułu.Posłuchaj też mojej rozmowy z Łukaszem Kruczkiem, trenerem Kamila Stocha, o tym jak budować i zarządzać zespołem mistrzów.
Super, że jesteś!
Właśnie trwa promocja na dostęp do kursu POWERR Feedback Masterclass z AI. Zerknij na szczegóły!
Potrzeby uznania – Piramida Maslowa
Uznanie i szacunek to przedostatnia grupa potrzeb z Piramidy Maslowa. Dotyczy takich elementów jak:
- doceniania przez innych,
- prestiż, poczucie wpływu,
- nagradzanie,
- poczucie własnej wartości.
Są to już potrzeby „bardziej zaawansowane”, dlatego zadziałają na ogólną motywację, jeśli trzy poprzednie są spełnione, przynajmniej do pewnego stopnia. Abraham Maslow pisał, że potrzeba ta dotyczy też poczucia wolności i niezależności.
Spraw, by pracownik czuł się ważną częścią zespołu i firmy. Pokazuj, że liczysz się z jego zdaniem, pytaj o opinię w ważnych tematach. Pamiętaj o regularnej informacji zwrotnej i wyrażaniu uznania na co dzień. Zwyczajnie dziękuj.
Potrzeby samorealizacji – Piramida Maslowa
Samorealizacja w Piramidzie Maslowa to m.in.:
- chęć rozwoju, doskonalenia, realizacji zawodowej
- potrzeby doznań estetycznych, kulturalnych
- marzenia, które człowiek chce spełnić w swoim życiu
Samorealizacja może też polegać na spełnieniu swojej życiowej roli jako dobrego rodzica. Jeśli to jest misją życia Twojego pracownika, to tak zorganizuj mu pracę, by był w stanie ją wypełniać. Wtedy zyskasz tę cenną lojalność.
Zbuduj dla każdego z pracowników PDP (ang. Personal Development Plan). Pokaż, jakie ma opcje rozwoju w Twojej firmie, pozwól mu wybrać ścieżkę, a później regularnie pomagaj mu w jej realizacji.Polecam ten tekst o analizie SWOT. Zapewniaj szkolenia, które są mu potrzebne w rozwoju. Sam szkól swoich podwładnych. Upewnij się, że wiesz, do czego pracownik tak naprawdę dąży w dłuższej perspektywie czasu.Nie zaszkodzi pomoc w realizacji prywatnych marzeń. Jeśli pracownik od zawsze mówił, że chciałby zwiedzić całą Azję, to pomyśl nad propozycją miesięcznego urlopu bezpłatnego, żeby to marzenie mógł wreszcie zrealizować.
Lista kontrolna – Motywowanie poprzez Piramidę Maslowa
Przygotowałem dla Ciebie aż 30 pomysłów na to, jak motywować pracownika, by dążyć do zaspokojenia potrzeb z Piramidy Maslowa. To konkretne wskazówki, które możesz zastosować w swojej pracy od razu.
Piramida Maslowa a zaangażowanie pracownika
Poniżej znajdziesz poziomy zmotywowania pracownika na poszczególnym etapie w Piramidzie Maslowa.
Dla przykładu, jeśli ktoś w danej firmie ma spełnione tylko potrzeby fizjologiczne, to pracuje tylko dla pieniędzy i wystarczy, że jakakolwiek firma zapłaci więcej, a pracę zmieni.
Gdy uda Ci się zaspokoić kolejne potrzeby, np. potrzeby przynależności, to zaangażowania będzie wyższe. Pracownik będzie czuł się częścią czegoś większego, będzie lubił spędzać czas z zespołem i jego lojalność wobec firmy będzie silniejsza.
Skorzystaj z arkusza powyżej, by próbować wpływać na zaspokojenie poszczególnych potrzeb.
Kontrowersje wokół Piramidy Maslowa
Wiele badań i teorii z psychologii budzi kontrowersje. Nie ominęło to też pana Maslowa.
Co zarzuca się słynnej Piramidzie Maslowa?
#1 Nie uwzględnia innych, ważnych potrzeb
Pierwotnie zbudowano 5 poziomów potrzeb, ale nie każdy wie, że istnieją też inne wersje hierarchii potrzeb. (o tym nieco niżej). Zarzuca się, że pierwotna wersja nie jest „kompletna”.
#2 Nie jest uniwersalna
Maslow przeprowadzał badania na bardzo jednolitej grupie osób, t.j., głównie dobrze wykształconych, białych mężczyzn osadzonych w kulturze amerykańskiej, która – jak wiemy dzięki Hofstedemu – różni się od kultur w innych krajach. Trudno zatem ekstrapolować wynika na całą populację. W Japonii czy Chinach piramida wyglądałaby nieco inaczej.
Co ważne, autor nigdy nie powiedział jednak, że jego piramida jest uniwersalna.
#3 Występuje wiele wyjątków
Malarze i artyści nierzadko nie mieli co jeść, a tworzyli i czuli spełnienie. Tak przynajmniej twierdzili.
Co z pielęgniarką, która pewnie nie zarabia kokosów, ale może spełnić potrzebę samorealizacji, bo pomaga drugiemu człowiekowi i jest to jej misja życia.
Zgodnie z teorią przepływu Csikszentmihalyia, osoby oddane jakiejś czynności, pasji nie będą np. odczuwać głodu. Dla nich Piramida Maslowa powinna być odwrócona.
#4 Hierarchiczność
Odczuwanie potrzeb jest zjawiskiem złożonym i idea zaspokojenia jednej potrzeby, by zacząć zaspokajać kolejną wydaje się być nielogiczna. Sam Maslow pisał jednak, że nie trzeba wcale w 100% zaspokoić jednej potrzeby, by zacząć zaspokajać kolejną.
Przecież mogę być w 60% zadowolony z pensji, co wcale nie oznacza, że nie potrzebuję zaspokoić potrzeby uznania i samorealizacji.
Piramida Maslowa – ciekawostki
Abraham Maslow nigdy nie narysował swojej piramidy. On tylko opisał jej elementy, a już kto inny przedstawił ją w taki graficzny sposób, jaki znamy ją dziś.
Co ciekawe podobno do swoich badań zaprosił osoby z IQ powyżej 150!
Inna ciekawostka to ilość poziomów Piramidy Maslowa, która bywa zmienna. Wyjściowa forma Piramidy Maslowa miała 5 szczebli.
Koncepcja ta została rozszerzona o 3 kolejne poziomy:
- potrzeby poznawcze: potrzeby zdobywania wiedzy, zaspokajania ciekawości i głębszego rozumienia świata,
- potrzeby estetyczne: poszukiwanie piękna i doszukiwanie się doskonałości w świecie wokół nas,
- potrzeba transcendencji: potrzeba doświadczania doznań niematerialnych, np. kontakt z Bogiem, wkraczania na wyższy poziom świadomości.
Błędy w interpretacji Piramidy Maslowa
Przedstawienie potrzeb w postaci piramidy jest uznawane za błąd. Kształt piramidy pokazuje jakby potrzeba samorealizacji był mniej „pojemna” niż fizjologia. Natomiast właśnie to potrzeby wyższego rzędu są nieskończone. Samorealizacja może nie mieć końca, natomiast spełnienie potrzeb fizjologicznych czy bezpieczeństwa mają swoje limity.
John Adair w „Anatomii Biznesu. Motywacji” pisze, że większym sensem byłoby ułożenie potrzeb w postaci wykresu słupkowego.
Moja opinia o Piramidzie Maslowa
Mogę zgodzić się z krytykami Piramidy Maslowa, bo sam nieraz widzę, że pochłonięty pracą nie odczuwam głodu, a moje potrzeby wyższego rzędu są spełnione, przynajmniej chwilowo…
ale…
Jeśli posiadasz rodzinę, czyli inne osoby na utrzymaniu, dom, kredyt itp., to zastosowania piramidy Maslowa w kontekście zawodowym jest według mnie jak najbardziej zasadne. Moja osobista samorealizacja czy nawet potrzeby uznania nie będą ważniejsze niż potrzeba bezpieczeństwa mojego i najbliższych.
Większość z nas to nie artyści, myśliciele, którzy żyją doznaniami łączności z kosmosem. Jesteśmy zwyczajnymi ludźmi, dla których Piramida Maslowa według mnie zastosowanie ma.
Trzeba tylko pamiętać, że człowiek to istota złożona i każdego motywuje co innego. Wrzucenie wszystkich do jednego worka w kwestii narzędzi do motywacji będzie ryzykowne.
Co do stwierdzenia:
„Mogę zgodzić się z krytykami Piramidy Maslowa, bo sam nieraz widzę, że pochłonięty pracą nie odczuwam głodu, a moje potrzeby wyższego rzędu są spełnione, przynajmniej chwilowo”
Masłowowi prawdopodobnie chodziło o permanentny głód, taki jakiego doświadczają ludzie żyjący na ulicy, którzy nie mają pieniędzy by móc kupić cokolwiek do jedzenia.
Co do artystów – to myślę, że to nie jest tak, że oni wybierali śmierć głodową bo tworzenie obrazów było ważniejsze. Pochodzili niejednokrotnie z rodzin, w których mieli dostatek, ale to była ich decyzja, żeby pójść taką ścieżką – malarstwo to taki sam zawód jak pisanie programów. Kwestia talentów i potrzeby wyrażenia siebie. Co do pielęgniarki, która zajmuje się innymi ludźmi – znów – nie chodziła do szkoły bez jedzenia, bo gdyby nie miała na chleb, to poszłaby najpierw do pracy, aby na niego zapracować. Często gęsto pochodziła taka osoba z domu, w którym były warunki do spania, było ciepło, było podstawowe jedzenie zapewnione, a potrzeba pomocy innym mogła wynikać z własnych wcześniej niezaspokojonych jakichś potrzeb, bądź właśnie pozytywnym doświadczeniom z np pielęgniarką i podjęcia decyzji świadomej, że to właśnie będzie się robiło. Dalej to sytuacja polityczna sprawiła, że pielęgniarstwo stało się tak mało wartościowym zawodem, pielęgniarki zaś nie są bezdomnymi bez środków do jedzenia – mają swoje rodziny, mężów, którzy też pracują, a zatem mogą się samorealizować. A te, które nie mają pieniędzy – to dorabiają nadgodzinami, albo mają dodatkowe prace/umiejętności, dzięki którym zarabiają. Zatem pielęgniarstwo nie służy zaspokojeniu swoich potrzeb samorealizacji w danej chwili, a jest sposobem na zapewnienie przeżycia. Inaczej nie byłoby strajków pielęgniarek pozostawiających pacjentów bez opieki (skoro to dla nich wartość do której dążą).
Tak przynajmniej ja o tym myślę:) Pozdrawiam!
Jeszcze pozostaje pytanie w jakim zakresie te potrzeby muszą być zaspokojone, żeby realizować te wyższe. Dla niektórych wystarczy kawałek dachu nad głową i byle co do jedzenia, bezpieczeństwo wynika np. z pewności siebie co do możliwości radzenia sobie w życiu, a nie umowie o pracę, pieniądzach na koncie, czy polisie, nawet domu na właśność. Niektórzy zostają na którymś etapie i uznają, że te potrzeby są dla nich najważniejsze, zwykle bez uświadamiania sobie tego.
Mnie najbardziej interesuje, czy trzeba zaspokoić potrzeby na niższym poziomie, żeby pójść do samorozwoju i potencjału na samym szczycie. Przecież realizując swój cel życiowy, pasje, realizując swój potencjał twórczy, rozwijając się możemy automatycznie zaspokajać swoje niższe potrzeby, tak przy okazji, a jeśli nawet chwilowo nie to … trudno. Fajnie jest nie utknąć na niższym etapie, tylko przejść do góry. Jak? Macie jakieś pomysły?